ՄՈՒԿ-Ի (ՄԱՆԿԱԿԱՆ ՈՒՂԵՂԱՅԻՆ ԿԱԹՎԱԾ) ԺԱՄԱՆԱԿ ԽՈՍՔԱՅԻՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐԸ
ՄՈՒԿ-ով (Մանկականուղեղայինկաթված) երեխաների կլինիկական պատկերում հատուկ տեղ են զբաղեցնում խոսքային խանգարումները: Բացահայտվել է, որ ձեռքերի շարժումները նպաստում են խոսքի զարգացմանը (1973թ., Կոլցևա): Արտաբերական մոտորիկայի ծանր ախտահարումներ դիտվում են այն ՄՈՒԿ-ով երեխաների մոտ, որոնց մոտ ավելի շատ արտահայտված են վերին վերջույթների ախտահարումնրը: ՄՈՒԿ-ի ժամանակ դիտվում է որոշակի փոխադարձ կապ շարժողական և խոսքի խանգարումների միջև: Կախված այն բանից, թե գլխուղեղի որ հատվածն է ախտահարված, ՄՈՒԿ-ով երեխաների մոտ կարող են դիտվել խոսքի հետևյալ խանգարումները.
- խոսքի արտաբերական կողմի խանգարումներ (դիզարտրիա)
- խոսքի համակարգային թերզարգացում (ալալիա)
- խոսքի ընդհանուր թերզարգացում
- կակազություն
- գրի և ընթերցանության խանգարումներ (դիսգրաֆիա, դիսլեկսիա):
ՄՈՒԿ-ի ժամանակ խոսքային խանգարումներից առավե լհաճախ հանդիպում է դիզարտրիան: Դիզարտրիան առաջին անգամ նկարագրվելէ 100 տարի առաջ, որպես կեղծ բուլբար ձև, տարիների ընթացքում կատարվել են շատ ուսումնասիրություններ, սակայն առ այսօր մեկ մոտեցում այս խոսքային խանգարման վերաբերյալ չկա, հեղինակների մեջ տիրում է տարակարծություն: Դիզարտրիայի հիմնական ախտահարումներն են` խոսքի հնչարտաբերական կողմի խանգարում, ձայնառաջացման խանգարում և շնչառության խանգարում:
Խոսքի իրականացմանը մասնակցող կմախքային մկանների պարեզի (կենտրոնական, ծայրամասային), սպազմի, հիպերկինեզի կամ ատաքսիայի հետևանքով խանգարվում Է արտաբերումը և հնչյունների արտասանությունը։
Կախված ՄՈՒԿ-ի ախտահարման տեղակայումից տարբերում ենք դիզարտրիայի հետևյալ ձևերը.
Պսևդոբուլբար (կեղծ կոճղեզային) դիզարտրիա, որը բնութագրվում է խոսքային մկանունքի բարձր լարվածությամբ, լեզուն լարված է, լեզվի ծայրը արտահայտված չէ, շուրթերը սպաստիկ պրկվածեն հաճախ են դիտվում արտաբերական մկանունքի անհամաձայնեցված շարժումներ (սինկինեզիաներ):
Բուլբար (կոճղեզային) դիզարտրիա, երբ նկատվում է դիմային նյարդերի ընտրողականախտահարում, դեմքի միակողմանի պարալիչ, շուրթերի մկանների պարալիչներ, տեմպը դանդաղ, խոսքը աղավաղված է ձայնը թույլ ռնգային երանգով:
Ենթակեղևային դիզարտրիա, որը դրսևորվում է ՄՈՒԿ-ի հիպերկինետիկ ձևի ժամանակ: Դիտվում են` մկանային դիստոնիա, արտաբերական մկանների հիպերկինեզներ, ինտոնացիայի խանգարում:
Ուղեղիկային դիզարտրիայի դեպքում նկատվում է շնչառության, ձայնի և արտաբերական գործընթացների անհամաչափություն, տեմպը դանդաղ , բառի վերջում ձայնը մարում է:
Կեղևային դիզարտրիայի դեպքում նկատվում է արտաբերական մկանունքի հիպոտոնիա ընդհանուր և արտաբերական շարժողական դիսկոորդինացիա, բառավերջում ձայնը մարում է, քանի որ ԿՆՀ-ի որևէ բաժնի ախտահարման ժամանակ առաջանում է այլ գոտիների թերզարգացում կամ ֆունկցիայի խանգարում:
Հետ